τρόποι και μέσα πειθούς

(θεωρία και ασκήσεις)

(Συγκέντρωση υλικού – επιμέλεια – επεξεργασία:

Κ. Καρεμφύλλης)

Α. Στοιχεία θεωρίας

1. Επίκληση στη λογική

Μέσα πειθούς:

α. Επιχειρήματα (λογικές κατασκευές που χρησιμοποιούνται κυρίως στην ανάπτυξη της παραγράφου με αιτιολόγηση και αίτιο – αποτέλεσμα)

β. Τεκμήρια (i. παραδείγματα ii. ιστορικά γεγονότα iii. στατιστικά δεδομένα iv. επιστημονικά πορίσματα v. ντοκουμέντα, μαρτυρίες κ.λπ)

2. Επίκληση στο συναίσθημα

Μέσα πειθούς:

α. Αφήγηση γεγονότων

β. Περιγραφή καταστάσεων

γ. Χρήση συγκινησιακά φορτισμένων λέξεων

δ. Το χιούμορ, η ειρωνεία

ε. Η κινδυνολογία

Σημείωση: Κατά την επίκληση στο συναίσθημα δε χρησιμοποιούνται τόσο επιχειρήματα ή τεκμήρια, αλλά η πειθώ επιτυγχάνεται κυρίως με τη συναισθηματοποίηση – συγκίνηση του δέκτη.

3. Επίκληση στην αυθεντία

Μέσα πειθούς:

α. παροιμίες, γνωμικά, ρητά (λαϊκή σοφία)

β. αποφθέγματα, λόγια μεγάλων διανοητών

4. Επίκληση στο ήθος του ομιλητή:

Μέσα πειθούς:

α. προβολή των ηθικοπνευματικών αρετών του ομιλητή ή συγγραφέα,

β. παρουσίαση των θετικών στοιχείων της προσωπικότητάς του,

ώστε η πειθώ να μην απορρέει από επιχειρήματα ή τεκμήρια, αλλά από την αξιοπιστία, την ακεραιότητα, την ανωτερότητα κ.λπ. του ομιλούντος

5. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου:

Μέσα πειθούς:

α. προβολή των ελαττωμάτων, των αδυναμιών, των αρνητικών της προσωπικότητας του αντιπάλου,

β. των προκλητικών ή προσβλητικών για τα «χρηστά ήθη» στοιχείων της ιδιωτικής του ζωής, με σκοπό την αμαύρωση της τιμής και της υπόληψής του και την αποτροπή των δεκτών από την υποστήριξή του.

© Κ. ΚΑΡΕΜΦΥΛΛΗΣ, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ, ΕΚΔ. ΚΑΛΑΜΑΡί, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2001